Het onderwerp

Sinds juni 2020 staan monumenten en standbeelden weer volop in de branding. Oude helden worden van hun sokkel gehaald, zoals Colston in Bristol, of behandeld als ‘wisselgeld’ bij openbare debatten over inclusie (bijvoorbeeld de vraag of het Coen-beeld uit 1893 in Hoorn mag blijven). Tegelijkertijd claimen andere groepen hun plaats in de herdenkingscultuur, zoals bij de stichting van slavernijmonumenten. Beelden gaan over identiteit en culturele zeggenschap. Zoals een studente uit Kaapstad zei bij het neerhalen van het beeld van Rhodes: “It’s more than a statue”.

In de stad van onze multiculturele samenleving hebben beelden allerlei functies: lering, vermaak, solidariteit, representatie, opschudding. Zulke diversiteit is historisch een nieuw fenomeen. Hoe kon de kunst op straat veranderen van de uiting van de dominante cultuur naar de creatieve veelstem-migheid van vandaag? Komt dat omdat de kunst vrijkwam van de andere media of omdat de ‘markt’ daarom vroeg? Wie organiseert eigenlijk die toevloed aan kunst in de openbare ruimte?

Beelden komen en gaan naar gelang de eisen van de tijdgeest. Als ze niet mee-veranderen, zorgen beeldenstormen voor opruimbeurten en vinden nieuwe generaties nieuwe mogelijkheden. Beelden zijn gestolde ideeën en emoties die een plek krijgen in onze omgeving. Soms passen ze goed, soms minder. Beelden hebben vrienden en vijanden. De ‘strijd om de beelden’ (een Byzantijnse uitdrukking uit de achtste eeuw) is zo jong als de mensheid zelf. Wat doen we met de afvallers?

Franz Hogenberg. De beeldenstorm in 1566
Afwisseling van de macht. Metz in 1918
Nikolai Kolli. Ontwerp monument Rode Wig, 1918

Het boek

Nederland heeft nog geen publicatie die de problematische communicatie met publieke beelden behandelt vanuit een breed trans-historisch perspectief. Deze publicatie wil in die lacune voorzien. Het boek behandelt de strijd om de beelden in korte, afwisselend gethematiseerde hoofdstukken. Het is bedoeld voor een breed publiek dat nadenkt over de plek van de beelden in de dynamiek van de steeds veranderende cultuur. Daarom is gekozen voor een toegankelijke opzet.

schoolgroep bij Santa Claus Rotterdam,

Realisatie en vormgeving boek

Uitgeverij IJzer Utrecht, 272 blz., 14 x 21,5 cm, 200 illustraties. Deze publicatie kwam tot stand dankzij bijdragen van Gravin van Bylandt stichting, Stichting De Gijselaar-Hintzenfonds, Prins Bernhard Cultuurfonds, Stichting Jaap Hartenfonds, J.E. Jurriaanse Stichting en Dr Hendrik Mullerfonds.

lees verder voor de inhoudsopgave van het boek

Florentijn Hofman. Bospoldervos, 2021